Uluslararası standart Organizasyonu, uluslararası bir takım standartlar belirleyerek, hizmet ve ürün konusunda firmaların bazı müşterilerine bazı garantiler sunduğunun ispatı amacıyla kurulmuş bir kurumdur.
Kısaca ISO olarak bilinen bu kurum, uluslararası arası geçerliliği bulunan bir takım kurallar belirlemiştir. Bu kurallar farklı alanlarda hizmet ve ürün kalitesini garanti etmek için oluşturulmuştur. Bu kuralları uygulayan firmalar, ISO belgesi sahibi olurlar. Bu belgeler, ISO tarafından verilmektedir ve farklı amaçlara hizmet edebilirler.
ISO belgeleri, söz konusu ISO standartlarına göre farklılıklar gösterir. Herhangi bir belgenin sahibi olabilmeniz için, istenen standartları karşılamanız gerekir. Tüm belgelerin ortak noktası ise uluslararası olmasıdır.
ISO, birçok farklı alanda uluslararası belge sunmaktadır. Firmalar gerek ürettikleri ürünler için gerekse sağladıkları hizmetler için standartları uygulayarak belge sahibi olabilirler. ISO belgeleri, müşterilerin firmaya olan güvenini artırmaktadır.
Çok çeşitli alanlarda ve türlerde ISO belgesi bulunmaktadır. ISO belgeleri; bilgi ve gıda güvenliği gibi alanlarda verilebildiği gibi, müşteri memnuniyeti, yönetim standartları ve enerji yönetimi gibi alanlarda da verilebilmektedir.
Firmalar tarafından yaygın olarak talep edilen bazı ISO belgeleri ise şu şekildedir;
ISO 9001, neredeyse diğer tüm standartların temel yapısını oluşturmaktadır. Bu belge, kendisi dışında kalan tüm kalite yönetim sistemi standartlarının temelini oluşturur. Diğer sistemler özellikle 2015 revizyonlarından sonra ISO 9001 standardıyla aynı sıralamaya kavuşmuştur. Bununla birlikte opersayonel faaliyetlerin bu durumun dışında kaldığını belirtmekte fayda var.
ISO 9001 standardının temel amacı, uluslararası bağlamda tüm firmaların ve kuruluşların kendi standartlarını oluşturması ve müşteri odaklı olarak belirgin kalite seviyelerine ulaşmalarıdır. Bunun yanı sıra sürekli iyileştirmeler ve bu süreçlerin kalıcı bir alışkanlığa dönüştürülmesi de ISO 9001 standardıyla hayata geçirilmektedir.
ISO 901 kalite yönetimi belirli kuralları, yolları ve yöntemleri olan bir sistemdir. Bu kurallar, belge almak için başvuru yapan kuruluşun kendi yol ve yöntemlerini oluşturmaları için rehberlik etmektedir. Bu kalite yönetim sistemi, firmaların nasıl yönetilmesi gerektiğine dair kanıtlanmış verileri işletmelerle paylaşarak, standart çerçevesinde bir yol belirlemesini ister. Bu verilerde, müşterilerin nasıl memnun edileceği ve problemlerle nasıl başa çıkılacağı gibi sorulara yanıt verilmektedir.
ISO 9001 kalite yönetim sistemi, firma çalışanlarının tamamının katılımıyla uygulandığında başarısızlık şansı neredeyse yok denecek kadar azdır. ISO 9001 belgesi çoğu zaman ihalelere katılım gösterebilmek ve müşterilere kanıt sunabilmek amacıyla alınmaktadır. Bu kalite yönetim sisteminin hala geçerli olan 2015 revizyonu yayınlanmıştır.
ISO 14001 belgesi, firmaların çevreyle ilgili tüm detayları yönetmesi amacıyla geliştirilmiş bir standarttır. ISO 14001 çevre yönetim sistemi olarak adlandırılan bu belge, atık yönetim sistemi gibi çevreyle ilgili etkileşimi düzenleyen bir kalite yönetim sistemidir. Bunun yanı sıra bu standartların amaçlarından biri de firmaların faaliyetleri sırasında çevresel etkilerini takip altına almaktır.
Her firmanın çevreyle mutlak suretle bir bağı bulunmaktadır. Araçlardan damlayan motor yağlarından, evsel atıklara, çevreye yayılan ses, toz gibi faktörlerden egzoz emisyon oranlarına kadar firmalar birçok farklı şekilde çevreyi etkileyebilir. Bunun yanı sıra firmanız en az atıkla üretim yapıyor olsa dahi, ürettiğiniz ürünlerin yaşam döngüsü de ISO 14001 için önemli kavramlardan biridir.
Üretilen her ürünün bir kullanım ömrü bulunur. Bu ürünlerin kullanım ömrü son bulduğunda ne olacağı, özellikle ekolojik açıdan önemli bir sorudur. Yaşam döngüsü son bulan ürünler, bir biçimde çevreye karışmaktadır. Bu sebeple ISO 14001 standardı, üretilen tüm ürünlerin ham madde aşamasından, kullanım ömrünün dolduğu ana kadar izlenmesini ve atığa dönüştürüldüğünde yapılacakları tanımlamasını talep eder. Bununla birlikte bu talep birçok durumda mümkün değildir. Bu sebeple standartlar en azından kullanıcıların ürünün ömrü tamamlandığında ne yapması gerektiğini açıklayan bir kullanım kılavuzu barındırmasını istemektedir.
ISO 22000 belgesi, gıda ve gıdaya bağlı olan sektörlerin uyguladığı, gıda güvenliği yönetim sistemidir. ISO 22000 gıda güvenliği yönetim sistemi gıda ve gıdayla ilgili üretim yapan firmaların, tüketicilere güvenli gıda ulaştırılabilmesi için gıdanın izlenebilirliğini sağlamak amacıyla aldığı belgedir. IS0 22000 standartları, gıda süreçlerini tarladan, satın alınma sürecine kadar takip edilmesini içerir.
ISO 22000 gıda güvenliği sisteminin uygulanmakta olan versiyonu 2018 yılında yürürlüğe konmuştur.
İngilizce açılımı “Hazard Critical Control Points” olan HACCP, Türkçede tehlikeli kritik noktaların kontrolü anlamına gelmektedir. HACCP geçmiş yıllarda bir belge olmak verilen bir proses yapısıydı. Buna karşın ISO 22000 revizyonuyla birlikte HACCP belgesi verilmemektedir. ISO 22000 standardındaki opersyonel uygulamalar da HACCP yoğun olarak kullanılmaktadır.
HACCP, ISO 22000 gıda güvenlik uygulamalarının temel alt yapısını oluşturmaktadır.
OHSAS 18001 belgesi, iş ve işçi güvenliğiyle ilgili bir kalite standardıdır. Bu standartlar, firmalarda çalışan sayısına bakılmaksızın işyeri güvenliğini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. OHSAS 18001 ile işletmelerde çalışan personelin sağlığının güvence altına alınması amaçlanmaktadır. OHSAS 18001 olarak bilenen bu standartlar ISO 9001 kalite yönetim sistemlerine entegre edilerek uygulanabilmektedir.
Bu standart genel olarak hatalı biçimde ISO ifadesiyle anılmaktadır. Buna karşın ISO 45001 ile birlikte yavaş yavaş yürürlükten kaldırılmaktadır. OHSAS 18001 standardı, İngiltere Standart Enstitüsü tarafından getirilmiştir.
ISO 45001 belgesi, OHSAS yerine getirilen ve diğer yönetim sistemlerine tam olarak entegre olabilen, revize edilmiş bir yönetim sistemidir.
İş sağlığı ve güvenliğinin şart koşulduğu tüm süreçler ISO 45001 ile ele alınmaktadır. Bununla birlikte bu standartlar sıklıkla ISO 9001’e entegre edilmektedir. ISO 450001 belgesi 2018 versiyonuyla birlikte yayınlanmıştır.
ISO’nun bilgi güvenliği yönetim sistemi olan ISO 27001 standartları, bilgi güvenliği ve sonrasındaki denetimleri içeren bir sertifikadır. Bilgi güvenliği yönetim sistemi, müşterilerin bilgilerinin ve firma bilgilerinin güvenle saklanmasını içermektedir. Bunun yanı sıra bu bilgilerin nakledilmesi konularında da gerekli tedbirler bu yönetim sistemiyle uygulanmaktadır.
2017 revizyonu yayında olan ISO 27001, firmalarda bulunan; muhasebe kayıtları, firma bilgileri, insan kaynakları kayıtları, erişimler, veritabanları, müşteri bilgileri, tedarikçi bilgileri, araştırmalar, teklifler, maliyet raporları, gizli toplantılar ve çalışanların sahip olduğu tüm bilgiler gibi konularda fiziksel cihazların belirlenmesini standardize eder. Bu fiziksel cihazlar hard diskler, serverler, sunucular, arşivler ya da dosyalar olabilir. Bunun yanı sıra bu cihazlara kimlerin erişebileceği ve bütünlüklerinin korunması adına gereklilikleri de ISO 27001 belirlemektedir. Bu standart kısaca BGYS olarak da anılmaktadır.
ISO 10002 standartları, müşteri şikayetlerinin kontrolü ve yönetimi amacıyla hazırlanmıştır. ISO 10002 aynı zamanda müşteri memnuniyeti yönetim sistemi olarak da bilinmektedir. Bu standartlar, müşterilerin şikayetlerini takip etmek, şikayetleri kontrol altına alarak, çözüme ulaştırmak amacıyla uygulanmaktadır.
Özetle ifade etmek gerekirse ISO 10002 firma ve müşteri arasındaki ilişkileri olumlu yönde geliştirmeyi amaçlayan kalite standartlarıdır. ISO 10002 standardının 2018 revizyonu uygulanmaktadır.
ISO 13485 standardı medikal ürün, cihaz ve ekipman üretimi yapan firmalar için geliştirilmiştir. Üretimin yanı sıra bu ürünlerin satışını yapan firmalarda bu belgeye sahip olabilirler. ISO 9001 standartlarına ek olarak medikal ürün, ekipman ve makineler için yasal şartlar ve özel gereksinimler bu standartlarla sağlanmaktadır.
ISO 13485 kalite yönetim sistemi sağlık sektöründe çalışan firmalar açısından son derece değerlidir. Bu standartlar, firmaların ihalelere katılabilmesi için önemli bir belgedir.
ISO 16949 standartları; otomotiv ve otomotiv yan sanayi için geliştirilmiş kalite yönetim sistemi belgesidir.
ISO 20000 standartları bilgi teknolojileri açısından getirilmiş kalite yönetim sistemidir.
ISO 22301 standartları, kuruluşların hali hazırda ortaya çıkabilecek aksaklıklara önceden tedbir almasını sağlamaktadır. Firmalar açısından anda çıkan sorunların yanı sıra gelecekte de ortaya çıkabilecek sorunlara karşı bu standartlarla önlem alınmaktadır. ISO 22301 belgesi, iş sürekliliği kalite yönetim sistemi adıyla anılmaktadır.
